Το ιστορικό πείραμα του Ερατοσθένη στο Αριστοτέλειο
Ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο για δεύτερη φορά πραγματοποιήσαν σήμερα 20 Μαρτίου 2018 οι μαθητές του Αριστοτέλειου Εκπαιδευτηρίου Σερρών στο υπαίθριο αμφιθέατρό του, όπου γνώρισαν τη μέθοδο με την οποία μέτρησε την περιφέρεια της γης ο Ερατοσθένης.
Οι μαθητές με βασικές γνώσεις γεωμετρίας και τριγωνομετρίας και τη βοήθεια του καθηγητή τους κ. Αθανάσιου Ανδρικάκη, μέτρησαν το μήκος της ράβδου, τη σκιά της, βρήκαν τριγωνομετρικούς αριθμούς και γωνίες και κατάφεραν να υπολογίσουν την περιφέρεια της γης και την ακτίνα της όπως ακριβώς το έκανε και ο Ερατοσθένης το έτος 300 π.Χ στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου
Ήταν ένα διαθεματικό μάθημα διαφορετικό από τα άλλα σε ένα από τα ωραιότερα πειράματα στην Ιστορία των Επιστημών
Ο Ερατοσθένης και το ιστορικό πείραμα
Ο Ερατοσθένης (3ος π.Χ. αιώνας) ήταν Διευθυντής της μεγάλης Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, όπου σε έναν πάπυρο διάβασε ότι το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου (θερινό ηλιοστάσιο), στα νότια όρια της πόλης Συήνη (Ασσουάν), οι κατακόρυφοι στύλοι δεν ρίχνουν καθόλου σκιά και ο Ήλιος καθρεφτίζεται ακριβώς στον πυθμένα ενός πηγαδιού (δηλαδή, βρίσκεται στο Ζενίθ του τόπου). Ως επιστήμονας, λοιπόν, ο Ερατοσθένης διερωτήθηκε, εάν συμβαίνει το ίδιο ταυτόχρονα και σε μια άλλη πόλη πχ. στην Αλεξάνδρεια. Όμως στην Αλεξάνδρεια, κατά την ίδια μέρα και ώρα, οι κατακόρυφοι στύλοι έριχναν σκιά.
Αν η Γη ήταν επίπεδη, οι κατακόρυφοι στύλοι στις δυο πόλεις θα ήταν παράλληλοι και θα έπρεπε και οι δυο να ρίχνουν σκιά. Αφού, λοιπόν, αυτό δεν είναι αλήθεια, τι μπορεί να συμβαίνει; Την απάντηση έδωσε ο Ερατοσθένης υποστηρίζοντας ότι η επιφάνεια της Γης δεν είναι επίπεδη αλλά σφαιρική. Αυτό το συμπέρασμα είναι, προφανώς, θεμελιώδους σημασίας και επιπλέον επέτρεψε στον Ερατοσθένη να προσδιορίσει την ακτίνα και το μήκος της περιφέρειάς της Γης. Πραγματικά, από το μήκος της σκιάς υπολογίζεται αμέσως η διαφορά των γεωγραφικών πλατών των δύο πόλεων, ίση περίπου με 7 μοίρες. Επειδή η απόσταση των δύο πόλεων ήταν γνωστή από αφηγήσεις βηματιστών και ίση περίπου με 800 Km (φημολογείται ότι ο Ερατοσθένης μίσθωσε βηματιστές για τη μέτρησή της), η περιφέρεια της Γης υπολογίστηκε ίση με 40000 Km.
Αυτή είναι η σωστή απάντηση και ο Ερατοσθένης την έδωσε χρησιμοποιώντας ως μόνα εργαλεία ράβδους, μάτια, πόδια, μυαλό με απλότητα σκέψης και επινοητικότητα. Το λάθος στον υπολογισμό ήταν μόνο 2%, ένα πραγματικά αξιοσημείωτο επίτευγμα για περίπου πριν από 2,5 χιλιετίες. Άρα, ο Ερατοσθένης ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μέτρησε τις διαστάσεις του πλανήτη Γη, γι’ αυτό και θεωρείται δημιουργός της μαθηματικής γεωγραφίας.